Στη φύση υπάρχει τουλάχιστον 12 εκατομμύρια χρόνια, είναι μέρος της ζωής μας τα τελευταία 3.000, ενώ του οφείλουμε πολλές από τις ανέσεις της σύγχρονης αστικής ζωής, αλλά και πολλά ιστορικής σημασίας εμβληματικά επιτεύγματα αρχιτεκτονικής, όπως το γνωστό και αγαπημένο Κολοσσαίο. Ένα είδος κόλλας που συνδέει την άμμο και τα χαλίκια, το τσιμέντο στην αρχέγονη μορφή του πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τους Αιγίπτιους και στη συνέχεια από τους Ρωμαίους (αν και οι ιστορικοί ψίθυροι λένε πως οι τελευταίοι είχαν μάθει την τεχνική από τους Έλληνες ;-), αλλά δεν κατάφερε να αποκτήσει τη θέση που του άνηκε στη βιομηχανία παρά μόνο μετά τη δεύτερη δεκαετία του 19ου αιώνα οπότε και ξεκίνησε να δίνει αθάνατη ζωή σε οικοδομικές κατασκευές που διατηρούνται μέχρι σήμερα και θα συνεχίσουν να διατηρούνται ανά τους αιώνες.
Πράγματι στο τσιμέντο οφείλουμε πολλά. Παρόλα αυτά και για τους περισσότερους το τσιμέντο, σκληρό, άκαμπτο και γκρι στις περισσότερες εφαρμογές του παρέμενε μέχρι πρόσφατα συνδυασμένο με μουντές εικόνες, με τις δυσκολίες της καθημερινής ζωής στην πόλη, τη ρύπανση, το καυσαέριο και τις ψηλές, άχαρες και άγευστες – το λιγότερο – αισθητικά πολυκατοικίες που υψώνονται μπροστά μας σε κάθε γωνιά της Αθήνας.
Τον τελευταίο καιρό, όμως, τα πράγματα φαίνεται πως έχουν αλλάξει! Το τσιμέντο μας επανασυστήνεται δίνοντας μορφή όχι μόνο στους κλασσικούς και αναμενόμενους κτιριακούς όγκους, αλλά και σε όλο και περισσότερα μοναδικά χειροποίητα καλλιτεχνικά δημιουργήματα κάθε λογής που έχουν κερδίσει την προσοχή αλλά και την προτίμηση των απανταχού handmade lovers. Βάζα, μπολ, δίσκοι, γλαστράκια, σκαμπό, press papier ακόμη και περίτεχνα δαχτυλίδια και κολιέ από τσιμέντο είναι μόνο μερικά από τα χειροποίητα αντικείμενα στα οποία μπορεί να δώσει μορφή το τσιμέντο.
Και αυτός μοιάζει να είναι και ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους οι σύγχρονοι δημιουργοί φαίνεται πως το αγαπούν. Όπως μας λέει η Γιάννα Λιόντου από το Joan Liontou crafts + design, «αυτό που με μαγεύει σε αυτό το υλικό, όντας συνυφασμένο με κτηριακούς όγκους και απρόσωπες επιφάνειες, είναι ότι μεταμορφώνεται σε αντικείμενα με ευαίσθητες φόρμες και χαρακτήρα. Σου δίνει την δυνατότητα να πειραματιστείς με διάφορα σχήματα, να το συνδυάσεις και με άλλα υλικά και να του δώσεις ό,τι χρώμα θέλεις. Με λίγα λόγια είναι ανοιχτό σε πειραματισμούς!» Την ίδια άποψη φαίνεται να συμμερίζεται και η δημιουργός του Jocean, Ιωάννα Παπακωνσταντίνου, «με τρελαίνει η ιδέα της χρήσης ενός υλικού που προορίζεται για μεγάλες κατασκευές». Κατά την ίδια, μία άλλη από τις μαγικότερες δυνάμεις του τσιμέντου είναι πως πρόκειται για ένα συνδετικό υλικό που επιτρέπει τη συνάντησή του και με άλλα ιδιόμορφα και πολύ ξεχωριστά συστατικά/στοιχεία. «Μ αρέσει πάρα πολύ η χρήση της άμμου με το τσιμέντο η οποία του "δίνει" και διαφορετική υφή ανάλογα. Αυτό που με εκπλήσσει δε κάθε φορά που το χρησιμοποιώ είναι το διαφορετικό αποτέλεσμα που δίνει κάθε φορά ανάλογα με την ποσότητα που έχω χρησιμοποιήσει, την άμμο, τις καιρικές συνθήκες κ.α. Διαφορετικά στεγνώνει το τσιμέντο το καλοκαίρι διαφορετικά το χειμώνα».
Καθοριστικό, όμως, ρόλο φαίνεται πως παίζει και η ανθεκτικότητα. «Τα αντικείμενα από τσιμέντο, σε σύγκριση με άλλα υλικά, είναι πολύ ανθεκτικά, δεν φθείρονται, ιδανικά για εντός και εκτός σπιτιού και δεν χρειάζονται καμία συντήρηση» μας λέει η Γιάννα Λιόντου. Και φυσικά, πρόκειται για ένα υλικό που όπως συμπληρώνει η Άννα Π. δημιουργός των anna p. σε μαγεύει με την απλότητα και την προσαρμοστικότητά του αφού μπορεί να πάρει άπειρες μορφές ανάλογα με το καλούπι που θα χρησιμοποιήσει ο δημιουργός του.
Παρόλα αυτά, όπως κάθε υλικό χειροτεχνίας, έτσι και το τσιμέντο κρύβει τις δικές του προκλήσεις. Σύμφωνα με τη δημιουργό του Jocean «η μεγαλύτερη πρόκληση κάθε φορά είναι η σύσταση. Δοσολογία υπάρχει για μεγάλες ποσότητες, για μικρές κατασκευές πας σιγά σιγά. Με τον καιρό εμπειρικά μπορείς και με το μάτι. Στην αρχή είναι δύσκολο. Θυμάμαι δεν είχα υπομονή να περιμένω να στεγνώσει κ όλα τα έσπαγα. Τώρα τα κοιτάω την επόμενη μέρα». Η πρόκληση της σωστής σύνθεσης επιβεβαιώνεται και από την Άννα Π. «Το υλικό αυτό έχει δυσκολίες στον χειρισμό του και πρέπει να πειραματιστεί κανείς για να καταλήξει στη σύνθεση εκείνη που θα τον ικανοποιεί ως τελικό αποτέλεσμα. Είναι σημαντικό να σκεφτείς από πριν τι θέλεις να κάνεις και με ποιόν τρόπο θα το πετύχεις». Σε κάθε περίπτωση πάντως φαίνεται πως θέλει υπομονή «Κανένα αντικείμενο δεν είναι δύσκολο να γίνει. Αναλόγως το σχέδιο και το μέγεθος χρειάζεται και ο αντίστοιχος χρόνος και η υπομονή για να στεγνώσει και τέλος να φινιριστεί».
Ποια είναι, όμως, τα βασικά βήματα που ακολουθούν οι δημιουργοί μας για να φτιάξουν ένα μοναδικό αντικείμενο από τσιμέντο; H Ιωάννα Παπακωνσταντίνου μοιράζεται μαζί μας το ταξίδι ενός δαχτυλιδιού «Αανακατεύεις με μοτεράκι - αναδευτήρι νερό, τσιμέντο και άμμο. Αν κάνεις μεγάλη κατασκευή μπορείς να βάλεις και υαλονήματα μέσα για να δέσει πιο σωστά. Αφού έχω τελειώσει το δαχτυλίδι βάζω το τσιμέντο και την επόμενη μέρα καθαρίζω με γυαλόχαρτο»
Αντίστοιχα, η Γιάννα Λιόντου που δημιουργεί deco items περιγράφει «υπάρχουν διάφορα στάδια που ακολουθώ για να φτιάξω ένα αντικείμενο από τσιμέντο. Πρώτα θα βρω το καλούπι. Το καλούπι, μετά το τσιμέντο, είναι από τα βασικά υλικά που θα χρησιμοποιήσεις για να δώσεις το αποτέλεσμα που θέλεις ή έχεις φανταστεί. Χρησιμοποιώ καλούπια έτοιμα που η χρήση τους κανονικά είναι άλλη, αλλά είπαμε φαντασία να έχεις και φτιάχνεις ότι θέλεις. Μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει καλούπια από συσκευασίες που χρησιμοποιεί στην καθημερινότητα του όπως π.χ. το πλαστικό ποτήρι του καφέ που μόλις ήπιε. Το επόμενο στάδιο είναι να ετοιμάσω το καλούπι αν χρειάζεται κάποια προσαρμογή σύμφωνα με το τι θέλω φτιάξω και μετά είναι το στάδιο που ρίχνω το τσιμέντο στο καλούπι και κάνω υπομονή κάνα δύο μέρες για να δέσει! Ξεκαλουπώνω και πάλι υπομονή μερικές μέρες για να στεγνώνει. Τελικό στάδιο είναι το φινίρισμα. Το φινίρισμα είναι το τελικό αποτέλεσμα που θέλεις να έχει το αντικείμενο σου. Για παράδειγμα το φινίρισμα μπορεί να είναι το τρίψιμο με γυαλόχαρτο των άγριων επιφανειών, που έχουν συνήθως μετά το ξεκαλούπωμα, για να λειάνουν ή μια χρωματική επέμβαση».
Σε κάθε περίπτωση και ανεξάρτητα από τα εργαλεία, τους τρόπους και τις τεχνικές, ένα είναι σίγουρο: το ταξίδι στο φανταστικό κόσμο του τσιμέντου μαγεύει τους δημιουργούς μας. Όπως εξομολογείται η Άννα Π., «κάθε φορά που ξεκινάω να σχεδιάζω και να δημιουργώ σταδιακά ένα αντικείμενο νιώθω έναν παιδικό ενθουσιασμό! Και, φυσικά, ανυπομονώ για τη στιγμή που θα στεγνώσει και θα δω το τελικό αποτέλεσμα!».
